H οδηγία 168/2013 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι δημοσιευμένη από το 2013, περιέχει πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, από τον ορισμό κάθε κατηγορίας δικύκλων, έως υποχρεώσεις κατασκευαστών, αντιπροσώπων και διανομέων. Ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι αφορά στην πρόσβαση σε πληροφορίες για την συντήρηση και επισκευή των δικύκλων, στα πλαίσια του υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά παροχής υπηρεσιών. Έτσι, ξεκινά μια νέα φάση στη σχέση αντιπροσωπειών και εξουσιοδοτημένων συνεργείων, σε σχέση με τους ανεξάρτητους φορείς (στον όρο αυτό περιλαμβάνονται και τα πιστοποιημένα από το κράτος ανεξάρτητα συνεργεία).

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Η νομοθεσία πλέον προβλέπει πως τα ανεξάρτητα συνεργεία μπορούν να έχουν πρόσβαση στο σύνολο της πληροφόρησης απ’ την οποία εξαρτάται η σωστή συντήρηση και επισκευή των δικύκλων, με το αντίστοιχο φυσικά τίμημα, όπως πληρώνουν και τα εξουσιοδοτημένα. Έτσι, τα ανεξάρτητα συνεργεία, εφόσον το επιλέξουν και πληρώσουν γι’ αυτό, θα έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, διαγνωστικές μεθόδους, service manual και ό,τι άλλο περιγράφεται από την νομοθεσία, ακόμα και πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων του κάθε κατασκευαστή, όπου όχι μόνο θα βλέπουν το αρχείο συντήρησης της κάθε μοτοσυκλέτας, αλλά θα μπορούν να καταχωρήσουν και τις δικές τους εργασίες συντήρησης ή επισκευής.

Με άλλα λόγια, όποιο ανεξάρτητο πιστοποιημένο συνεργείο το επιθυμεί, και παράλληλα έχει τις δυνατότητες και τον εξοπλισμό, θα μπορεί να συνεργαστεί με την αντιπροσωπεία, πληρώνοντας φυσικά το "εύλογο και αναλογικό τέλος". Και ποιό είναι αυτό; "Ένα τέλος δεν είναι εύλογο ή αναλογικό όταν αποθαρρύνει την πρόσβαση", ορίζει η νομοθεσία. Πέρα όμως από το γράμμα, ας δούμε το πνεύμα του νόμου: Η λογική του είναι πως τα πάσης φύσεως οχήματα πρέπει να συντηρούνται επαρκώς ώστε να είναι ασφαλή και να μην ρυπαίνουν. Με βάση και τους κανόνες για τον υγιή ανταγωνισμό, δεν αποκλείεται η πρόσβαση των ανεξάρτητων συνεργείων ή φορέων στην πληροφόρηση, κι έτσι ελπίζουμε σε καλύτερο επίπεδο υπηρεσιών. Ας μην γελιόμαστε. Η εποχή που έφτανε να ξέρει κάποιος να αλλάζει λάδια σε παπί για να ανοίξει συνεργείο έχει περάσει. Οι σύγχρονες μοτοσυκλέτες απαιτούν τη χρήση διαγνωστικών μηχανημάτων και εξειδικευμένη γνώση για να συντηρηθούν και να επισκευαστούν. Δείτε σε τι επίπεδο έχουν περάσει τα αυτοκίνητα, όπου χρειάζεται να τα "μπριζώσεις" και να τα ενημερώσεις πως θα τους αλλάξεις υγρά φρένων, αλλιώς μουλαρώνουν και δεν πάνε πουθενά! Φρίκη για όποιον μπορεί να κάνει μόνος του την συντήρηση. Φρίκη επίσης νιώθω όταν διαβάζω για ένα καινούργιο μοντέλο αυτοκινήτου πως έχει 90, ναι ενενήντα, εγκεφαλάκια για κάθε λειτουργία που μπορείτε να φανταστείτε, τα οποία φυσικά και παθαίνουν τα εγκεφαλικά τους. Ευτυχώς, ο περιορισμένος χώρος των μοτοσυκλετών δεν αφήνει τέτοια περιθώρια, αλλά και πάλι, τα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης του κινητήρα με όλους τους αισθητήρες τους, συν τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά που κάνουν τις μοτοσυκλέτες από πιο ασφαλείς έως οδηγήσιμες, δεν αποκαλύπτουν τα μυστικά τους και τις βλάβες τους χωρίς τα αντίστοιχα διαγνωστικά. Κι όταν πάμε πια για επισκευή κινητήρα, πως γίνεται να ξέρει κάποιος μηχανικός τα πάντα γι’ αυτούς, χωρίς να έχει στην διάθεσή του και να μπορεί να διαβάσει το αντίστοιχο service manual; Δεν γίνεται.   

Εύλογο είναι επίσης πως όσοι εκμεταλλεύονται αυτή την πληροφόρηση θα πρέπει να πληρώνουν, κι όχι να καρπώνονται δωρεάν την εργασία άλλων, για δικό τους όφελος. Μένει να δούμε πως θα επηρεάσουν αυτές οι αλλαγές την συντήρηση και επισκευή των μοτοσυκλετών στην Ελλάδα. Απ’ τη μεριά τους, οι αντιπροσωπείες και ειδικά εκείνες που ασχολούνται και με αυτοκίνητα, έχουν έτοιμη την μεθοδολογία. Σημαντικό είναι εδώ πως η νομοθεσία προβλέπει πως κάθε εταιρία πρέπει να αποδείξει πως όντως έχει διαθέσιμη όλη την πληροφόρηση, αλλιώς τα νέα της μοντέλα δεν μπορούν να βγάλουν έγκριση τύπου. Οι αντιπροσωπείες λοιπόν δεσμεύονται από τον νόμο. Τα ανεξάρτητα συνεργεία μπορούν να επιλέξουν αν τα συμφέρει να πληρώνουν, και με πόσες ή με ποιες εταιρίες θα θελήσουν να συνεργαστούν. Στην ουσία όμως, το αν θα διαδοθεί η συνεργασία ανεξάρτητων συνεργείων και εταιριών, εξαρτάται από το αν οι πελάτες των συνεργείων θα δεχτούν να την πληρώσουν. Κι αυτό ξεκινά πολύ πριν, από την ίδια την αγορά της μοτοσυκλέτας και τις παραδοχές που έχει κάνει ο ιδιοκτήτης της. Τις περισσότερες φορές, ο ιδιοκτήτης αρνείται να υπολογίσει το πραγματικό κόστος συντήρησης, ή δεν σκέφτεται πως πρέπει να το κάνει. Το πιο συνηθισμένο είναι να ελπίζει κανείς πως θα συντηρήσει την μοτοσυκλέτα του όσο πιο φτηνά γίνεται, κι αυτό να επιδιώκει. Σωστή συντήρηση μοτοσυκλέτας όμως δεν γίνεται τζάμπα, ούτε "φτηνά". Δεν μπορεί να ζητάς από τον επαγγελματία μηχανικό να συντηρήσει την μοτοσυκλέτα σου όπως προβλέπει ο κατασκευαστής της, χωρίς να πληρωθεί για την εργασία του και την επένδυση που έχει κάνει. Για να πειστεί κανείς γι’ αυτό, αρκεί να βρει τις εργασίες συντήρησης για την μοτοσυκλέτα  του, ανάλογα με τα χιλιόμετρα που έχει φτάσει κάθε φορά. Αυτά χρειάζεται να γίνουν, ούτε περισσότερα, ούτε λιγότερα. Φυσικά, και τα συνεργεία, για να μην τρομάξει ο πελάτης και φύγει, δέχονται να κάνουν πολύ λιγότερες εργασίες από αυτές που προβλέπονται, ή στις χειρότερες περιπτώσεις, λένε πως κάνουν, αλλά δεν κάνουν τίποτα, αν η μοτοσυκλέτα δεν αντιμετωπίζει άμεσο πρόβλημα.    

Σ’ έναν ιδανικό κόσμο, ο κάθε ένας από μας θα έκανε τον προϋπολογισμό του: Τόσο η μοτοσυκλέτα, τόσο η σωστή συντήρησή της, τόσο ο εξοπλισμός που χρειάζομαι, τόσο η ασφάλιση, το ΚΤΕΟ, τα αξεσουάρ που θέλω, το ο,τιδήποτε, και μετά θα είχε την απάντηση για το αν μπορεί να διαθέσει αυτά τα χρήματα. Τότε, όλοι θα ήταν ευτυχισμένοι, αντιπροσωπείες, ανεξάρτητα συνεργεία, έμποροι εξοπλισμού αναβάτη και αξεσουάρ μοτοσυκλετών. Σ’ αυτόν τον ιδανικό κόσμο, κάθε συνεργείο θα ήταν εξοπλισμένο με όλα τα ειδικά εργαλεία, τα διαγνωστικά και τα service manual των μοτοσυκλετών που θα αναλάμβανε να συντηρήσει, με προσωπικό που όχι μόνο θα εκπαιδευόταν και ενημερωνόταν συνεχώς, αλλά φυσικά θα ήξερε και πολύ καλά αγγλικά και μηχανική ορολογία για να μπορεί να το κάνει. Σ’ αυτά τα "όπως πρέπει" συνεργεία θα πήγαιναν και "όπως πρέπει" πελάτες, που θα ήξεραν εκ των προτέρων το κόστος συντήρησης της μοτοσυκλέτας τους και θα το πλήρωναν, έχοντας εμπιστοσύνη πως το συνεργείο θα κάνει όλες τις προβλεπόμενες εργασίες. Θεωρητικά, όλα τα εξουσιοδοτημένα συνεργεία θα έπρεπε να είναι έτσι, και πολύ θα ήθελαν να είναι και οι πελάτες τους έτσι. Δεν λέω πως δεν υπάρχουν, λέω πως και αυτού του τύπου τα συνεργεία και αυτού του τύπου οι πελάτες αποτελούν δυστυχώς τις εξαιρέσεις μέσα στο όλο σύστημα, αντί για τον κανόνα.

Με την αλλαγή της νομοθεσίας τα ανεξάρτητα συνεργεία έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν την ίδια γνώση και την πληροφορία που μπορούν να έχουν και τα εξειδικευμένα. Πόσοι θα θελήσουν να επωμισθούν το επιπλέον κόστος; Πόσοι μοτοσυκλετιστές μπορούν να πειστούν πως το κόστος συντήρησης της μοτοσυκλέτας τους δεν είναι αυτό που μέχρι τώρα ήθελαν να πιστεύουν (το ελάχιστο δυνατό), αλλά μεγαλύτερο; Και προσοχή, ούτε τα συνεργεία πρέπει να πέφτουν στην παγίδα του "δεν μου χρειάζονται εμένα διαγνωστικά και manual, ξέρω τι κάνω", ούτε οι ιδιοκτήτες μοτοσυκλετών στην αντίστοιχη που λέει "Έλα μωρέ, άλλαξέ μου λάδια, κι αν χαλάσει κάτι, τότε το φτιάχνουμε". Κι είναι πολύ πικρή η στιγμή που ανακαλύπτεις πως δεν έχεις την οικονομική δυνατότητα να συντηρήσεις την μοτοσυκλέτα σου.

Τελικά, μου φαίνεται πως τα συνεργεία είναι σαν τους πολιτικούς: Έχουμε αυτά που μας αξίζουν, γιατί εμείς καθορίζουμε τι είδους συνεργεία θα υπάρχουν και θα επιβιώνουν. Ο παραλληλισμός με τους πολιτικούς σταματά εδώ, γιατί το καλό συνεργείο πρέπει να το πληρώνεις, ενώ τον πολιτικό ποτέ.  

Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από το κείμενο του κανονισμού. Το πλήρες κείμενο μπορείτε να το βρείτε αν κάνετε μια αναζήτηση για "EU regulation 168/2013". Υπάρχει φυσικά και στα ελληνικά. 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ

Άρθρο 57, Υποχρεώσεις των κατασκευαστών

1.   Οι κατασκευαστές παρέχουν απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες για την επισκευή και τη συντήρηση του οχήματος σε ανεξάρτητους φορείς μέσω δικτυακών τόπων χρησιμοποιώντας έναν τυποποιημένο μορφότυπο, ώστε αυτές να είναι εύκολα και γρήγορα προσβάσιμες. Ειδικότερα, η πρόσβαση αυτή παρέχεται με τρόπο που δεν συνεπάγεται διακρίσεις σε σχέση με την πρόσβαση που παρέχεται σε εξουσιοδοτημένους πωλητές και εξουσιοδοτημένα συνεργεία επισκευής.

2.   Έως ότου η Επιτροπή εγκρίνει κοινό πρότυπο, οι πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 υποβάλλονται με συνεπή τρόπο που μπορούν να επεξεργαστούν χωρίς υπερβολικό κόπο οι ανεξάρτητοι φορείς. Οι κατασκευαστές θέτουν επίσης εκπαιδευτικό υλικό στη διάθεση των ανεξάρτητων φορέων καθώς και των εξουσιοδοτημένων πωλητών και συνεργείων επισκευής.

3.   Οι πληροφορίες της παραγράφου 1 περιλαμβάνουν τουλάχιστον όλα τα ακόλουθα στοιχεία:

5.   Οι πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμες, εκτός από την περίοδο των εργασιών συντήρησης του συστήματος πληροφοριών.

6.   Για την κατασκευή και συντήρηση ανταλλακτικών ή εξαρτημάτων συμβατών με το σύστημα OBD, καθώς και διαγνωστικών εργαλείων και εξοπλισμού δοκιμής, οι κατασκευαστές παρέχουν τις σχετικές πληροφορίες για το σύστημα OBD και την επισκευή και τη συντήρηση του οχήματος αδιακρίτως σε κάθε ενδιαφερόμενο κατασκευαστή ή επισκευαστή μηχανικού μέρους, διαγνωστικού εργαλείου ή εξοπλισμού δοκιμής.

8.   Ο κατασκευαστής, όταν υποβάλλει αίτηση για έγκριση τύπου ΕΕ, παρέχει στην εγκρίνουσα αρχή στοιχεία που αποδεικνύουν τη συμμόρφωση με τον παρόντα κανονισμό όσον αφορά τις πληροφορίες που απαιτούνται στο παρόν άρθρο. Στην περίπτωση που οι πληροφορίες αυτές δεν είναι διαθέσιμες ή δεν συμφωνούν με τον παρόντα κανονισμό και τις κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις που εκδίδονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, κατά την αίτηση χορήγησης έγκρισης τύπου ΕΕ, ο κατασκευαστής τις παρέχει εντός έξι μηνών από την ημερομηνία της έγκρισης τύπου.

10.   Οι κατασκευαστές δημοσιεύουν τις επακόλουθες τροποποιήσεις και συμπληρώσεις στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος στους δικτυακούς τόπους τους την ίδια χρονική στιγμή που τις θέτουν στη διάθεση των εξουσιοδοτημένων συνεργείων.

11.   Όταν τηρούνται αρχεία επισκευών και συντήρησης του οχήματος σε κεντρική βάση δεδομένων του κατασκευαστή του οχήματος ή για λογαριασμό του, τα ανεξάρτητα συνεργεία επισκευής έχουν πρόσβαση δωρεάν στα εν λόγω αρχεία και μπορούν να καταχωρίζουν στοιχεία σχετικά με εργασίες επισκευής ή συντήρησης που έχουν εκτελέσει.

 [...]

Άρθρο 59, Τέλη πρόσβασης σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος

1.   Οι κατασκευαστές μπορούν να επιβάλλουν εύλογα και αναλογικά τέλη για την πρόσβαση στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Ένα τέλος δεν είναι εύλογο ή αναλογικό όταν αποθαρρύνει την πρόσβαση επειδή δεν λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός της χρήσης της πληροφορίας από τον ανεξάρτητο φορέα.

2.   Οι κατασκευαστές καθιστούν διαθέσιμες τις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων σε ημερήσια, μηνιαία και ετήσια βάση, και τα τέλη πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές ποικίλλουν ανάλογα με τη διάρκεια των περιόδων για τις οποίες παρέχεται πρόσβαση."