Συντήρηση φρένων

Πώς και τι πρέπει να κάνουμε
Μπάμπη Μέντη
Από τον

Μπάμπη Μέντη

10/1/2018

Δυστυχώς για τον περισσότερο κόσμο η συντήρηση και το service του συστήματος πέδησης (φρένα) περιορίζεται στο να αλλάζουν τακάκια όποτε φαγωθούν υπερβολικά. Όμως το σύστημα των φρένων είναι ένας αρκετά πιο περίπλοκος μηχανισμός που χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα, καθώς η σωστή λειτουργία του είναι βασικό θέμα ασφάλειας και δεν έχει να κάνει μόνο με την απόδοση.

Ανεξάρτητα από το είδος των φρένων που έχει η μοτοσυκλέτα, το scooter ή το παπί μας και κυρίως ανεξάρτητα από τα πόσα χιλιόμετρα κάνουμε, θα πρέπει να αλλάζουμε τα υγρά του κυκλώματος κάθε δύο χρόνια (στα υδραυλικά φρένα) και να καθαρίζουμε/ελέγχουμε τις δαγκάνες, τις τρόμπες, τις μανέτες και γενικά τις αρθρώσεις του συστήματος.

 

 

Αλλαγή υγρών κάθε δύο χρόνια (το αργότερο) ανεξάρτητα των διανυθέντων χιλιομέτρων

Τα υγρά των φρένων λόγω της σύνθεσής τους έχουν την τάση να απορροφούν πολύ εύκολα την υγρασία (το νερό δηλαδή…) που υπάρχει στον αέρα. Έτσι παρά το γεγονός ότι βρίσκονται (θεωρητικά…)  μέσα σε ένα αεροστεγώς σφραγισμένο περιβάλλον, στην πραγματικότητα έρχονται σε επαφή με τον αέρα και με την πάροδο του χρόνου συσσωρεύουν υγρασία. Ως γνωστόν το νερό βράζει στους 100C⁰ αλλά αν βρίσκεται μέσα σε δοχείο που δεν του επιτρέπει να διασταλεί, τότε το σημείο βρασμού αυξάνεται πάνω από τους 120C⁰. Όπως έχουμε πει, τα φρένα μετατρέπουν δια μέσω της τριβής την κινητική ενέργεια σε θερμότητα. Κατά το φρενάρισμα αναπτύσσονται θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες των 120C⁰, οπότε η ύπαρξη υγρασίας στα υγρά των φρένων μας προκαλεί πτώση στην απόδοσή τους. Το κακό είναι ότι αυτό γίνεται έντονα αντιληπτό μόνο όταν φρενάρουμε πολύ δυνατά από υψηλές ταχύτητες ή σε μεγάλης χρονικής διάρκειας φρεναρίσματα. Έτσι πολλοί αναβάτες που κινούνται με μικρές ταχύτητες μέσα στην πόλη, δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν πρόβλημα τα υγρά των φρένων τους. Μάλιστα με τον καιρό συνηθίζουν την σταδιακή πτώση της απόδοσης και προσαρμόζουν την οδήγησή τους σε αυτή χωρίς να το καταλάβουν. Άρα, αυτό που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η αλλαγή των υγρών φρένων καθορίζεται από τον χρόνο και όχι μόνο τα χιλιόμετρα που έχει διανύσει η μοτοσυκλέτα μας. Δηλαδή τα αλλάζουμε κάθε 10.000 χιλιόμετρα ή κάθε δύο χρόνια. Ό,τι από τα δύο συμβεί πρώτο. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η χρήση (σπορ οδήγηση με υψηλές ταχύτητες, συχνά βαριά φορτωμένη μοτοσυκλέτα κ.τ.λ.) μπορεί να μειώσει ακόμα περισσότερο τη διάρκεια ζωής των υγρών.  

TIP: Σε περίπτωση που κάνετε την αλλαγή των υγρών μόνοι σας, ΠΟΤΕ μην αδειάζετε τα παλιά υγρά πριν προσθέσετε τα φρέσκα. Με άλλα λόγια, το ρεζερβουάρ πρέπει να έχει πάντα υγρά μέσα. Αν η τρόμπα πάρει αέρα θα δεινοπαθήσετε για να την εξαερώσετε. Ειδικά αν η μοτοσυκλέτα σας έχει ABS, τότε η εξαέρωση είναι πραγματικός εφιάλτης. 

TIP 2: Τα υγρά των φρένων διαβρώνουν πανεύκολα τα πάντα. Αν πέσουν σε κάποιο σημείο της μοτοσυκλέτας σας, πλύνετέ το ΑΜΕΣΩΣ με άφθονο νερό  

TIP 3: Ελέγξετε προσεκτικά το λαστιχάκι που βρίσκεται στο καπάκι του ρεζερβουάρ των υγρών της τρόμπας. Αν είναι κομμένο, έχει γίνει σκληρό ή έχει μειωθεί ο όγκος του, αντικαταστήστε το, διότι από εκεί μπαίνει η περισσότερη υγρασία μέσα στο κύκλωμα

Καθαρισμός δαγκάνας/σιαγώνες και όλων των αρθρώσεων κάθε τέσσερα χρόνια

Τα τακάκια πρέπει να είναι διαρκώς σε επαφή με τον δίσκο και να μην υπάρχει διάκενο μεταξύ τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να τον πιέζουν με δύναμη. Αν τα έμβολα της δαγκάνα δεν επιστρέφουν πλήρως στην αρχική τους θέση όταν αφήνουμε τα φρένα, τότε η τριβή θα προκαλέσει υπερθέρμανση (πτώση απόδοσης) και πρόωρη φθορά στα τακάκια και τους δίσκους. Όπως και με τα υγρά, ο καθαρισμός, ο έλεγχος και η συντήρηση της δαγκάνας δεν έχουν σχέση μόνο με τα χιλιόμετρα που έχουν κάνει, αλλά κυρίως με τον χρόνο. Μάλιστα σε αυτή ειδικά την περίπτωση, οι μοτοσυκλέτες που μένουν για μεγάλα διαστήματα ακίνητες κινδυνεύουν περισσότερο να κολλήσουν τα εμβολάκια στις δαγκάνες τους και γενικώς τα κινούμενα μέρη του συστήματος. Το κόλλημα και τα προβλήματα ελεύθερης επαναφοράς των εμβόλων προκαλείται τόσο από την συσσώρευση σκόνης από τα τακάκια κατά την χρήση, όσο και από την οξείδωση των εμβόλων.     

 

Προβλήματα και λύσεις

Τρίξιμο

Αν τα φρένα σας τρίζουν μπορεί να υπάρχουν μία, δύο ή και περισσότερες αιτίες:

  • Έβαλες “αγωνιστικά” τακάκια

Τα τακάκια που έχουν σχεδιαστεί για αγωνιστική χρήση ή για μεγάλη αντοχή στην υπερθέρμανση, συνήθως τρίζουν. Αυτό έχει να κάνει με την σύνθεσή τους και όχι με κάποιο πρόβλημα. Αν δεν μπορείτε να ζήσετε με αυτόν τον ήχο, βάλτε ξανά τα τακάκια που προτείνει ο κατασκευαστής της μοτοσυκλέτας σας

  • Τρίζουν μόνο λίγο πριν σταματήσεις

Εδώ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Αν δεν υπάρχει κάποιο άλλο θέμα φθοράς στο υπόλοιπο σύστημα πέδησης, το τρίξιμο λίγο πριν ακινητοποιήσεις την μοτοσυκλέτα μπορεί να προκαλείται από την επαφή του εμβόλου στο τακάκι. Υπάρχουν ειδικά υγρά που μπορείς να βάλεις στο σημείο που το έμβολο της δαγκάνας ακουμπάει στο πίσω μέρος στο τακάκι. Κάποιες φορές διορθώνει το πρόβλημα, κάποιες όχι…

  • Αν δεν συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω, τότε το τρίξιμο είναι ένδειξη φθοράς ή βλάβης.

Στραβός δίσκος, γερασμένα και οξειδωμένα τακάκια, ακόμα και ολοκαίνουρια τακάκια που δεν στρώθηκαν σωστά, μπορεί να προκαλέσουν ανατριχιαστικούς ήχους.

 

Δυσλειτουργία ABS

Ζούμε στην εποχή των ηλεκτρονικών και καλό είναι να μάθουμε να τα συντηρούμε. Το κακό με τα ηλεκτρονικά είναι ότι δεν έχουν προοδευτική φθορά. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει κάποια περίοδος προειδοποίησης πριν σταματήσουν να λειτουργούν. Έτσι οι βλάβες τους εμφανίζονται εντελώς ξαφνικά και μοιάζουν ακατανόητες. Τα συστήματα ABS στα φρένα είναι φυσικά μια ηλεκτρονική συσκευή, ανεξάρτητα αν μιλάμε για τα υπερσύγχρονα Cornering ABS ή για τα πρώτης γενιάς μονοκάναλα ABS. Όποιο είδος ABS κι αν έχει η μοτοσυκλέτα σας, στους τροχούς της υπάρχει ένας αισθητήρας περιστροφής του τροχού και ένα καλώδιο μεταφοράς της πληροφορίας στην κεντρική μονάδα. Ο αισθητήρας θα πρέπει να θεωρείται ως αναλώσιμο εξάρτημα, καθώς είναι εκτεθειμένος στα στοιχεία της φύσης. Ο τακτικός καθαρισμός του από την βρώμα (σκόνη από τα τακάκια, ατμοσφαιρική ρύπανση, λάσπες, λάδια, υγρά φρένων κ.τ.λ.) είναι σημαντική διαδικασία, όπως και ο έλεγχος του καλωδίου του για τυχόν σημάδια από επαφή του με την ανάρτηση, τον τροχό ή άλλα κινούμενα μέρη της μοτοσυκλέτας. Αντικαταστήστε ΑΜΕΣΩΣ οτιδήποτε σας φαίνεται ύποπτο και βεβαιωθείτε ότι όλα στηρίζονται σωστά. Σε κάθε περίπτωση, το ABS θα πρέπει να φροντίζεται από εξειδικευμένο μηχανικό και με εξειδικευμένο εξοπλισμό και μην βάζετε το χέρι σας σε πράγματα αν δεν ξέρετε ακριβώς ποιος είναι ο ρόλος τους.

 

 

 

Riding tips

Οδηγικές τεχνικές για ασφαλέστερη-γρηγορότερη οδήγηση
Από τον

Λάζαρο Μαυράκη

7/12/2016

Η οδήγηση της μοτοσυκλέτας είναι μια τέχνη που βασίζεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό στην εμπειρία. Όσο σωστά κι αν εκπαιδευτείς η εμπειρία είναι αυτή που σε κάνει καλύτερο αναβάτη στην πράξη. Πολλές φορές μάλιστα κάνουμε πράγματα και ενέργειες τις οποίες… δεν ξέρουμε ότι τις κάνουμε, αλλά συμβαίνουν γιατί με την τριβή και το "γράψιμο" χιλιομέτρων πάνω στη σέλα της μοτοσυκλέτας βγαίνουν ανακλαστικά και υποσυνείδητα. Φανταστείτε λοιπόν την βελτίωση που μπορούμε να έχουμε όταν μάθουμε τι είναι αυτό που κάνουμε και ποιες είναι οι επιδράσεις που έχει στην οδήγησή μας, αφού πλέον θα ξέρουμε τι συμβαίνει κάθε φορά και γιατί. Διαβάστε την πρώτη φουρνιά των μικρών tips που ίσως σας κάνουν πιο ασφαλείς, να οδηγείτε πιο γλυκά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγείτε γρηγορότερα. Έπεται και συνέχεια!

 

Πίσω φρένο για ισορροπία


Αυτό που θα περιγράψουμε αμέσως τώρα, έχει ευεργετικές εφαρμογές όσο κινείστε μέσα σε περιβάλλον με αυξημένη κίνηση. Όλοι μας έχουμε βρεθεί να εκτελούμε ασκήσεις ισορροπίας ανάμεσα στα μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητα με μικρές ταχύτητες και κατά γενική ομολογία είναι ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια της οδήγησης. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα, όταν οδηγείτε μια ογκώδη και βαριά μοτοσυκλέτα με ένα ρεζερβουάρ-βυτίο και προσπαθείτε μέσα σ' όλα να είστε συγκεντρωμένοι ώστε το τιμόνι να περνάει πάνω από τους καθρέφτες των αυτοκινήτων, την ίδια στιγμή που έχετε και το νου σας για στραβοτιμονιές από τους γύρω σας, αλλά και για πεζούς-καμικάζι που μπορούν να πεταχτούν ανά πάσα ώρα και στιγμή.

Κατά τη διάρκεια της κίνησης ανάμεσα στα αυτοκίνητα πατήστε λίγο το πίσω φρένο

Πρόκειται για ένα δύσκολο καθήκον που απαιτεί απόλυτη προσήλωση, υψηλό επίπεδο επαγρύπνησης, άριστη συνεργασία ματιών και δεξιού καρπού και εξαιρετική ικανότητα ισορροπίας. Για τις πρώτες τρεις δεξιότητες δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα για να βοηθήσουμε, αλλά για το τελευταίο υπάρχει ένα τρικ που θα κάνει τα πράγματα πιο εύκολα. Κατά τη διάρκεια της κίνησης ανάμεσα στα αυτοκίνητα πατήστε λίγο το πίσω φρένο. Έτσι, εξομαλύνεται κάπως η παροχή της δύναμης στον πίσω τροχό, ενώ είστε και σε ετοιμότητα αν χρειαστεί να ακινητοποιήσετε την μοτοσυκλέτα άμεσα. Επίσης, μειώνοντας σημαντικά την μεταφορά βάρους στα ανοιγοκλεισίματα του γκαζιού βελτιώνεται δραματικά και η ισορροπία στον κάθετο άξονα, προφανώς λόγω του ότι μας επιτρέπει να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στην κίνηση που κάνει η μοτοσυκλέτα όταν πλαγιάζει, χωρίς να μας απασχολούν οι απότομες μεταβολές του μπρος-πίσω.
Για να το κάνετε αυτό μην πατήσετε με δύναμη το πόδι σας πάνω στο λεβιέ και το… ξεχάσετε εκεί. Αντιθέτως, θέλει ένα απαλό άγγιγμα με τα δάχτυλα του ποδιού με την ελάχιστη δυνατή πίεση. Ίσα που να προσφέρει μια μικρή επιβράδυνση, δίχως να χρειαστεί να πιάσετε τον συμπλέκτη.

 

Στιγμιαίο γκάζι στα κατεβάσματα


Την ώρα που φρενάρετε κατεβάστε μια ταχύτητα και αφήστε απότομα τον συμπλέκτη. Θα αντιληφθείτε ότι οι στροφές ανεβαίνουν απότομα καθώς ο κινητήρας παλεύει να ανταποκριθεί στην ταχύτητα που έχει το πίσω ελαστικό. Αν κατεβάσετε ταχύτητες πολύ γρήγορα θα καταλήξετε με μπλοκαρισμένο τον πίσω τροχό, λόγω της συμπίεσης του κινητήρα (εκτός κι αν έχετε μοτοσυκλέτα με μονόδρομο συμπλέκτη…). Αυτό όπως καταλαβαίνετε, περιορίζει σημαντικά το πόσο γρήγορα μπορείτε να μπείτε σε μια στροφή, αφού θα πρέπει να διαχειριστείτε την πρόσφυση του πίσω τροχού την ώρα που στρίβετε. Η λύση; Στιγμιαίο ανέβασμα των στροφών. Είναι το λεγόμενο blip, που στις σύγχρονες μοτοσυκλέτες που διαθέτουν quickshifter και στα κατεβάσματα, το αναλαμβάνει η ηλεκτρονική διαχείριση του γκαζιού από την ECU. Αυτό λοιπόν που κάνουν τα bytes της ηλεκτρονικής, μπορείτε να το κάνετε εσείς manual. Ανεβάζοντας τις στροφές για να ταιριάξουν με την ταχύτητα του πίσω τροχού, ελαχιστοποιούνται οι απότομες αντιδράσεις του κινητήρα. Μπορεί να ακούγεται απλό στην περιγραφή, αλλά χρειάζεται αρκετή εξάσκηση για να γίνει σωστά καθώς είναι θέμα συγχρονισμού και αίσθησης, να συνδυαστεί η επιβράδυνση και το κατάλληλο ποσοστό του γκαζιού κάθε φορά.

Αν φρενάρετε με τα δύο δάχτυλα, χρησιμοποιήστε τα υπόλοιπα για να ανοίξετε στιγμιαία το γκάζι, μόλις πατήσετε τον συμπλέκτη και κατεβάσετε ταχύτητα, φτάνοντας τις στροφές στο επίπεδο που θεωρείτε ότι είναι εντάξει για τον συνδυασμό ταχύτητας και μικρότερης σχέσης. Αν γίνει σωστά, μπορείτε να αφήσετε την μανέτα του συμπλέκτη και να γίνει η σύμπλεξη των δίσκων αβίαστα και χωρίς παρενέργειες. Προσοχή! Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η πίεση στο φρένο πρέπει να παραμείνει σταθερή, γι' αυτό είναι σημαντική η εξάσκηση ώστε να μπορείτε να συνδυάζετε την επιβράδυνση και το κατάλληλο ποσοστό του γκαζιού κάθε φορά. Όταν το καταφέρετε θα αποζημιωθείτε με ένα πολύ πιο ομαλό και γραμμικό στιλ οδήγησης παντού και ιδιαίτερα στις στροφές.

 

Φρένα μέσα στη στροφή για ασφάλεια και ταχύτητα


Το έχετε ίσως παρατηρήσει να συμβαίνει κατά κόρον στους αγώνες, όπου το επίπεδο εμπειρίας και αίσθησης είναι πολύ υψηλό, αλλά η αλήθεια είναι ότι μπορεί να βρει εφαρμογή και στην οδήγηση σε πραγματικές συνθήκες στο δρόμο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά μόλις γίνετε κάτοχος της τεχνικής, θα οδηγείτε αυτομάτως πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ασφάλεια. Διαβάστε λοιπόν το πώς και το γιατί.
Πατώντας το μπροστινό φρένο σε μια μοτοσυκλέτα θα επιβραδύνετε, φυσικά. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας θα συμπιεστεί η μπροστινή ανάρτηση και θα μεταφερθεί βάρος στον μπροστινό τροχό και κατά συνέπεια θα αυξηθεί η επιφάνεια επαφής του με την άσφαλτο και παράλληλα η πρόσφυσή του. Αυτό με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα το να στρίψει η μοτοσυκλέτα πιο γρήγορα (λόγω της μεταβολής της γεωμετρίας), ενώ θα μπορείτε να πιέσετε περισσότερο το μπροστινό. Πρακτικά αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ταχύτητα μέσα στην στροφή.
Η εξάσκηση για την συγκεκριμένη τεχνική θα πρέπει να γίνει σε ασφαλές περιβάλλον (το καλύτερο είναι σε μια πίστα κατά τη διάρκεια ενός track day), χωρίς αυτοκίνητα στον περίγυρο, με καλή ορατότητα, και χωρίς τον κίνδυνο να χτυπήσετε σε κάποιο εμπόδιο σε περίπτωση πτώσης.

Πρακτικά αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ταχύτητα μέσα στην στροφή

Η διαδικασία πρέπει να γίνει ως εξής: Σε μια στροφή φρενάρετε λίγο πιο αργά απ' ό,τι συνήθως, ώστε να είστε στα φρένα όταν αρχίζετε να στρίβετε. Αν αισθάνεστε άνετα, φρενάρετε ακόμη πιο αργά την επόμενη φορά και στη συνέχεια ακόμη πιο μετά. Τελικά, μετά από αρκετή εξάσκηση, θα έχετε φτάσει στο σημείο να είστε στην κορυφή της στροφής την ώρα που θα απελευθερώνετε την μανέτα του φρένου από την ελάχιστη πίεση που ασκείτε και θα ανοίγετε προοδευτικά το γκάζι. Έτσι ακριβώς θα πρέπει να γίνεται: θα εναλλάσσετε το φρένο με το γκάζι ακριβώς στην κορυφή της στροφής.

Όταν φρενάρετε πιο αργά θα μπορείτε να επιταχύνετε για περισσότερη ώρα στις ευθείες, άρα θα οδηγείτε πιο γρήγορα. Επίσης, συμβάλλει και στην αύξηση του επιπέδου ασφάλειας, διότι η μπροστινή ανάρτηση θα είναι ήδη συμπιεσμένη, το ελαστικό θα πατάει με την μεγαλύτερη δυνατή επιφάνεια, ενώ μπορείτε να χρησιμοποιείτε την μανέτα του φρένου για να ανοίξετε ή να κλείσετε την γραμμή σας, χωρίς να διαταράσσεται η ισορροπία της μοτοσυκλέτας. Αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα για το δρόμο, ειδικά σε τυφλές στροφές όπου η χάραξη ή τυχόν εμπόδια στο δρόμο είναι απρόβλεπτα. Πάντοτε όμως πρέπει να έχετε στο νου σας την διαθέσιμη πρόσφυση του ελαστικού. Το πλάγιασμα και το στρίψιμο ταυτόχρονα απαιτεί πρόσφυση από την ίδια συγκεκριμένη πηγή. Όσο πιο πολύ πλαγιάζετε, τόσο λιγότερο μπορείτε να φρενάρετε και το αντίστροφο. Όσο πλησιάζετε στο μέγιστο φρενάρισμα, άλλο τόσο πλησιάζετε και στο όριο της πρόσφυσης. Αν το ξεπεράσετε θα βρεθείτε να σέρνεστε στην άσφαλτο με την μοτοσυκλέτα σας να ακολουθεί αυτόνομη πορεία…

Πάντοτε όμως πρέπει να έχετε στο νου σας την διαθέσιμη πρόσφυση του ελαστικού

Μείνετε συντονισμένοι για το… δεύτερο κύμα των riding tips, με συμβουλές για τις τυφλές στροφές, την χρήση του συμπλέκτη και το γυροσκοπικό φιανόμενο.