Κινητήρες χωρίς εκκεντροφόρους

Τι κάνουν οι πνευματικές βαλβίδες (VIDEO)
Μπάμπη Μέντη
Από τον

Μπάμπη Μέντη

21/12/2016

Η τεχνολογία των πνευματικών βαλβίδων δεν είναι νέα και χρησιμοποιείται πάνω από δύο δεκαετίες στη F1 και φυσικά στους κινητήρες των MotoGP. Όμως τώρα τελευταία όλο και περισσότερο εμφανίζονται κινητήρες πιο “ευρείας παραγωγής” που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα οφέλη των πνευματικών βαλβίδων.

Αφορμή για να ασχοληθούμε μαζί τους, αποτέλεσε η Aprilia RSV4RR-GP που είδαμε πρόσφατα στην έκθεση του Μιλάνου και είναι η πρώτη μοτοσυκλέτα με πνευματικές που θα πωλείται σε ιδιώτες (περίπου 100.000 ευρώ) και δεν αποτελεί απλώς ένα αγωνιστικό πρωτότυπο. Τι κάνουν όμως οι πνευματικές βαλβίδες; Πολύ απλά, μας απαλλάσσουν από τους (μηχανικούς) εκκεντροφόρους και όλα τα προβλήματα και τους περιορισμούς που τους ακολουθούν.

Μειονεκτήματα μηχανικής κίνησης βαλβίδων:
 
-Κατανάλωση ενέργειας από τον κινητήρα
-Τριβές / φθορές
-Βέλτιστη απόδοση μόνο σε συγκεκριμένο φάσμα στροφών

 

Γιατί θέλουμε να ξεφορτωθούμε τους εκκεντροφόρους
Η κίνηση των βαλβίδων (βύθισμα/χρονισμός) είναι από τα σημαντικότερα πράγματα για την απόδοση ενός κινητήρα. Ο μηχανικός τρόπος κίνησής τους απαιτεί ένα περίπλοκο σύστημα μεταφοράς της κίνησης από τον στρόφαλο προς την κεφαλή. Ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα (δηλαδή μέχρι τον Πρώτο Π.Π.) είχαν δοκιμαστεί όλα τα ήδη μηχανικής κίνησης των βαλβίδων. Ωστήρια με τον εκκεντροφόρο στα κάρτερ, δίπλα από τον στρόφαλο, άξονας με ένα εκκεντροφόρο επικεφαλή και φυσικά αλυσίδα με έναν ή δύο επικεφαλείς εκκεντροφόρους.

Ακόμα και τα συστήματα Desmo είχαν χρησιμοποιηθεί από την Peugeot και την Mercedes-Benz σε αυτοκίνητα F1 του 1930. Τότε, το πρόβλημά τους ήταν η ποιότητα των ελατηρίων κλεισίματος των βαλβίδων, που τους εμπόδιζε να ανεβάσουν υψηλές στροφές με αξιοπιστία. Σήμερα που αυτό το πρόβλημα έχει λυθεί και υπάρχουν κινητήρες παραγωγής με όριο περιστροφής τις 20.000 στροφές (Honda CBR 2500 RR, Kawasaki ZXR 250RR), οι σχεδιαστές προσπαθούν να λύσουν το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα των μηχανικών εκκεντροφόρων που είναι ο χρονισμός τους. Ο σταθερός χρονισμός των εκκεντροφόρων έχει άμεση σχέση με την απόδοση του κινητήρα σε ένα συγκεκριμένο φάσμα στροφών. Οι λεγόμενοι “άγριοι” εκκεντροφόροι δουλεύουν σωστά μόνο τις υψηλές στροφές και συνήθως απαιτούν πολύ σκληρά/ισχυρά ελατήρια επιστροφής των βαλβίδων. Εξαίρεση από τελεί το Desmo της Ducati που δεν έχει ελατήρια επιστροφής.

Οι πιο ήπιου χρονισμού εκκεντροφόροι, αποδίδουν καλύτερα σε χαμηλότερο φάσμα στροφών, προσφέροντας οικονομία καυσίμου, χαμηλότερους ρύπους και συνήθως περισσότερη ροπή. Μια λύση που χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια είναι οι μεταβλητού χρονισμού εκκεντροφόροι (κυρίως εισαγωγής και πολύ σπάνια της εξαγωγής). Ακόμα και εδώ έχουμε δύο είδη: Τους συνεχώς μεταβαλλόμενους, όπου ένα ηλεκτρικό μοτέρ τοποθετημένο στην άκρη τους περιστρέφει το έκκεντρο που είναι οι εκκεντροφόροι και τους μεταβλητούς δύο σταδίων, όπου με την πίεση του λαδιού στο κύκλωμα του κινητήρα (όσο αυξάνονται οι στροφές τόσο μεγαλύτερη πίεση παρέχει η αντλία λαδιού) περιστρέφει ένα έκκεντρο στις άκρες των εκκεντροφόρων, μετατοπίζοντας έτσι την θέση τους.

Προσοχή εδώ! Τα απλά συστήματα Vtec, που απλώς απενεργοποιούν τα κοκοράκια (π.χ. Suzuki RF 400) μιας εκ των δύο βαλβίδων εισαγωγής/εξαγωγής δεν είναι συστήματα μεταβλητού χρονισμού. Όμως και πάλι αυτή η λύση είναι αρκετά περίπλοκη κατασκευαστικά και στην περίπτωση των μοτοσυκλετών, προσθέτουν μεγάλο όγκο και βάρος.

Αντιθέτως οι πνευματικές βαλβίδες, όχι μόνο δεν τραβάνε ενέργεια από τον κινητήρα, όχι μόνο μας δίνουν την δυνατότητα να αλλάζουμε διαρκώς των χρονισμό και το βύθισμά τους, αλλά ταυτόχρονα μπορούμε να καθοδηγούμε κάθε βαλβίδα ξεχωριστά και ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες! Με άλλα λόγια, η αναπνοή και η εκπνοή του κινητήρα μπορούν να ρυθμιστούν με απόλυτη ακρίβεια σε όλο το φάσμα στροφών του κινητήρα και ταυτόχρονα μας δίνουν την δυνατότητα να αλλάζουμε τα χαρακτηριστικά απόδοσής του στιγμιαία, αναλόγως το φορτίο που του ασκούμε ή την δουλειά που θέλουμε να κάνει (π.χ. ανοιχτό ή κλειστό γκάζι, επιδόσεις ή οικονομία κ.τ.λ.).

Μέχρι σήμερα δεν είχε βγει στην παραγωγή κινητήρας με τέτοιου είδους σύστημα κίνησης των βαλβίδων, καθώς το κατασκευαστικό κόστος είναι ακόμα εξωπραγματικό, το σέρβις απαιτεί ακριβό εξοπλισμό και εξειδικευμένο προσωπικό και η αξιοπιστία του δεν έχει δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες.

Όμως από του χρόνου η Koenigsegg θα φτιάξει το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής στον κόσμο χωρίς εκκεντροφόρους και όποιος έχει 100.000 ευρώ μπορεί να πάρει από σήμερα την Aprilia RSV4RR-GP. Με τους νόμους για τις εκπομπές ρύπων να γίνονται ακόμα πιο σκληροί τα επόμενα χρόνια, είναι βέβαιο ότι οι πνευματικές βαλβίδες να εμφανιστούν  και σε λιγότερο εξωτικά αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες…       

Μοτοσυκλέτα σε ακινησία: Τί κάνω πριν και μετά

Τα προβλήματα και οι λύσεις για να βγει ξανά στους δρόμους
Μπάμπη Μέντη
Από τον

Μπάμπη Μέντη

15/4/2020

Μετά την επιβολή περιορισμού και ουσιαστικά την απαγόρευσης κυκλοφορίας, λόγω των μέτρων κατά της εξάπλωσης της πανδημίας, αρκετός κόσμος αγχώθηκε για το τι θα συμβεί στην μοτοσυκλέτα του αν μείνει ακίνητη για τόσες πολλές μέρες ή και μήνες. Άραγε είναι δικαιολογημένη αυτή η ανησυχία ή μήπως υπερβάλουμε; Σε αυτό το ερώτημα θα απαντήσουμε εδώ, αναφέροντας ένα-ένα τα προβλήματα μαζί με τις λύσεις τους.

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να καταλάβουμε πως το τι θα συμβεί σε μια ακίνητη μοτοσυκλέτα εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες. Τη χρονική διάρκεια της ακινησίας, τη λειτουργική κατάσταση της μοτοσυκλέτας και την ηλικία της μοτοσυκλέτας. Αυτοί οι τρεις παράμετροι αλληλεπιδρούν ο ένας  με τον άλλον και δημιουργούν διαφορετικά προβλήματα. Οπότε δεν μπορούν να γίνουν απόλυτες γενικεύσεις και να λέμε συμβουλές τύπου: “βγάλε την μπαταρία” ή “βάλε τη μοτοσυκλέτα πάνω σε τάκους” ή “άδειασε τη βενζίνη”.

Για να γίνουμε πιο ξεκάθαροι, μια καινούρια μοτοσυκλέτα σε άριστη κατάσταση που θα μείνει ακίνητη σε κλειστό χώρο για ένα ή και δύο μήνες δεν χρειάζεται την ίδια φροντίδα και προετοιμασία με μια παλιά μοτοσυκλέτα σε μέτρια κατάσταση που θα μείνει ακίνητη για πολλούς μήνες. Γι΄αυτό θα πρέπει να πάρουμε τα σενάρια ένα-ένα και ξεχωριστά.  

Ακινησία 1-2 μηνών

Στο σενάριο που η ακινησία της μοτοσυκλέτας δεν ξεπερνά το χρονικό διάστημα των δύο μηνών, όσα λιγότερα πράγματα πειράξουμε, τόσο το καλύτερο! Ιδιαίτερα αν η μοτοσυκλέτα μας είναι καινούρια και σε άριστη κατάσταση. Ξεκινάμε με ένα καλό πλύσιμο για να φύγουν από πάνω της όλα τα οξέα και τα χημικά που έχει μαζέψει από τον δρόμο με τρεχούμενο νερό και απαλό σαπούνι. Αν χρησιμοποιείτε πιεστικό, μην το παρακάνετε με την πίεση και κυρίως ΜΗΝ προσπαθήστε να καθαρίσετε από τα λιπαρά κατάλοιπα την αλυσίδα, τις αναρτήσεις, τα φρένα και τους άξονες με την πίεση του νερού. ΠΟΤΕ! Θα καταστρέψεις τα τσιμουχάκια, θα μπει νερό στα ρουλεμάν και θα προκαλέσεις σοβαρές και πανάκριβες ζημιές.  Ένα πινελάκι με ειδικό καθαριστικό και τρεχούμενο νερό είναι το μόνο που επιτρέπεται. Αν δεν έχεις ειδικά καθαριστικά, απλώς σκούπισε όσα περισσότερα κατάλοιπα μπορείς με χαρτί ή πανί που δεν μαδάει. Στεγνώνουμε πολύ καλά την μοτοσυκλέτα μας σε όλα τα κρυφά σημεία της. ΑΜΕΣΩΣ μετά βάζουμε σπρέι στην αλυσίδα μας για να την προστατεύσουμε από την οξείδωση. Οι τελειομανείς μπορείτε να ψεκάσετε με ένα σπρέι σιλικόνης στα άβαφα μαύρα πλαστικά και τις εμφανείς καλωδιώσεις. Τα σπρέι για τα ταμπλό των αυτοκινήτων κάνουν κι αυτά καλή δουλειά. ΠΡΟΣΟΧΗ! Το σπρέι πρέπει να είναι σιλικόνης για πλαστικές και ελαστικές επιφάνειες και ΟΧΙ με βάση το πετρέλαιο, διότι θα καταστρέψει αντί να προστατεύσει τα πλαστικά, τις τσιμούχες και τα καλώδια.

Φουσκώνουμε τα ελαστικά μας με περισσότερη πίεση απ’ όση προτείνει ο κατασκευαστής για να μειώσουμε την παραμόρφωση του σκελετού, αλλά και για να αποφύγουμε μεγάλες απώλειες πίεσης από την ακινησία. Το τελευταίο πράγμα που θέλεις όταν πας να πάρεις από υπόγειο γκαράζ μια μοτοσυκλέτα είναι να έχει κλαταρισμένα ελαστικά. Αν έχεις διπλό σταντ βάλε τη σε αυτό. Αν έχεις κάλυμμα, σκέπασέ τη.  Δώσε της ένα φιλάκι και φύγε…

Στο σενάριο που μιλάμε για καινούρια μοτοσυκλέτα και το διάστημα ακινησίας δεν ξεπερνά τις 45-60 ημέρες, η μπαταρία και η βενζίνη δεν θα μας δημιουργήσουν προβλήματα.

Οι βενζίνες, ακόμα και αυτές που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αιθανόλη, μένουν σταθερές για 60 ημέρες τουλάχιστον. Εκείνο που έχει σημασία σε μοτοσυκλέτες με μεταλλικό ρεζερβουάρ είναι να τις έχουμε γεμίσει με βενζίνη, ώστε τα μεταλλικά τοιχώματα του ρεζερβουάρ να μην έρχονται σε επαφή με τον αέρα που λόγω οξυγόνου δημιουργεί οξείδωση, δηλαδή σκουριά.

Η μπαταρία δεν χρειάζεται να αποσυνδεθεί, ειδικά στις καινούριες μοτοσυκλέτες με can/bus και περίπλοκα ηλεκτρονικά, διότι σε κάποιες από αυτές ίσως χρειαστεί μετά να την πας με γερανό στην αντιπροσωπεία για να γίνει reset των ηλεκτρονικών της. Σε αυτές τις μοτοσυκλέτες η καλύτερη λύση είναι οι συντηρητές μπαταρίας (προτιμήστε τους εργοστασιακούς με τις μόνιμες πρίζες υποδοχής). Αν δεν έχεις, κάνε μια μεγάλη βόλτα πριν ξεκινήσεις τη διαδικασία ακινητοποίησης για να είναι η μπαταρία γεμάτη. Αν για οποιοδήποτε λόγο αποφασίσεις να αποσυνδέσεις τη μπαταρία, τότε βγάλε τη εντελώς από τη μοτοσυκλέτα και μην ξεβιδώσεις απλά τους πόλους. Το τελευταίο πράγμα που θέλεις είναι να ακουμπήσουν τα καλώδια στους πόλους και να κάνουν σπινθήρα. Οι μόνοι λόγοι για να βγάλουμε τη μπαταρία όταν η ακινησία έχει διάρκεια μικρότερη των 60 ήμερών, είναι στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο πρόβλημα διαρροής ρεύματος. Αν π.χ. έχουμε κάνει πρόχειρες μετατροπές στα φώτα, έχουμε προσθέσει κακής ποιότητας after market ηλεκτρικά/ηλεκτρονικά αξεσουάρ ή γενικά έχουμε κάνει παράξενες πατέντες στα καλώδια. Αν τώρα μιλάμε για μοτοσυκλέτες άνω των 10-15 ετών, χωρίς περίπλοκα ηλεκτρονικά και δεν έχετε ασχοληθεί ποτέ με τη μπαταρία της από τότε που την πήρατε, τότε βγάλτε τη. Έτσι κι αλλιώς, μια τόσο ταλαιπωρημένη μπαταρία θα χρειαστεί αντικατάσταση.

 

 

Ακινησία άνω των 60 ημερών

Σε περίπτωση που μιλάμε για ακινησία άνω των δύο μηνών, τότε πριν κάνουμε όλα όσα έχουμε πει έως τώρα, θα χρειαστεί να κάνουμε και ένα καλό service. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, η αλλαγή όλων των υγρών είναι το ίδιο χρήσιμη, είτε οδηγούμε τη μοτοσυκλέτα είτε κάθεται ακίνητη. Τα παλιά λάδια, τα παλιά υγρά φρένων και το παλιό ψυκτικό έχουν μαζέψει υγρασία και διάφορα άλλα κατάλοιπα, που θα αρχίσουν να “τρώνε” και να διαβρώνουν μεταλλικές επιφάνειες και τσιμουχάκια/λαστιχάκια με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό απ’ ότι αν η μοτοσυκλέτα ήταν σε κίνηση. Για τον ίδιο λόγο, το ρεζερβουάρ μας πρέπει να είναι γεμάτο με φρέσκια βενζίνη και να προσθέσουμε ένα σταθεροποιητή, αν η βενζίνη περιέχει μεγάλη αναλογία αιθανόλης. Το άδειασμα του ρεζερβουάρ δεν θα κάνει απολύτως τίποτα, παρά μόνο προβλήματα σκουριάς, στα μεταλλικά ρεζερβουάρ. Εκτός κι αν είσαι μηχανικός και αποσυνδέσεις όλο το σύστημα τροφοδοσίας και μετά κάτσεις και καθαρίσεις ένα-ένα τα εξαρτήματά του από τη βενζίνη… σουρεαλισμός!

Οι καινούριες μοτοσυκλέτες δεν έχουν πρόβλημα με τις βενζίνες που περιέχουν αιθανόλη σε ό,τι αφορά το σύστημα τροφοδοσίας τους. Αν όμως έχεις μοτοσυκλέτα άνω των 10 ετών ή με πλαστικό ρεζερβουάρ, θα πρέπει να προσθέσεις σταθεροποιητή σε περίπτωση που η ακινησία διαρκέσει άνω του τριμήνου. Σε ό,τι αφορά τη μπαταρία, ισχύει ακριβώς το ίδιο με την μικρής διάρκειας ακινησία. Στις καινούριες μοτοσυκλέτες χρησιμοποιούμε τους μόνιμους συντηρητές-φορτιστές (έχουν σχεδιαστεί ακριβώς για αυτή τη δουλειά) ή απλώς βάζουμε μια καινούρια και καλά φορτισμένη μπαταρία. Στις παλιές μοτοσυκλέτες μπορείτε να κάνετε το ίδιο ή να αφαιρέσετε τελείως την μπαταρία αν έχεις υποψίες για διαρροές ρεύματος. Το ίδιο και για τα ελαστικά, που αν τα φουσκώσουμε καλά, δεν πρόκειται να χαλάσει μόνιμα ο σκελετός τους, ακόμα κι αν μείνουν ακίνητα για μερικούς μήνες. Στην πρώτη μεγάλη βόλτα θα επανέλθουν στο κανονικό σχήμα τους, όποτε είναι υπερβολή να βάλεις τη μοτοσυκλέτα σε τάκους για να μην ακουμπάνε τα λάστιχα στο έδαφος. Δεν μιλάμε για χρόνια ακινησίας, αλλά για μερικούς μήνες. Εκτός βέβαια αν τα ελαστικά σου είναι ήδη πολύ παλιά, οπότε έτσι κι αλλιώς θα είναι για πέταμα. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι τα ελαστικά να είναι καθαρά, δηλαδή χωρίς χώματα, σκόνη τσιμέντου κ.τ.λ. που θα τα ξεράνουν.

 

Ακινησία άνω του έτους

Ελπίζουμε πως η καραντίνα δεν θα διαρκέσει τόσο πολύ που να χρειαστούμε συμβουλές για ακινητοποίηση μοτοσυκλέτας άνω των 12 μηνών, αλλά αφού πιάσαμε αυτό το θέμα ας το ολοκληρώσουμε. Η διαδικασία ακινητοποίησης μοτοσυκλέτας για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα βασίζεται στην αποφυγή ακριβών προβλημάτων, όταν θα έρθει η ώρα να την οδηγήσουμε ξανά. Το πλήρες service εδώ είναι απαραίτητο, όμως θα χρειαστεί να κάνουμε δύο-τρία επιπλέον πράγματα αν η ακινητοποίηση διαρκέσει 2-3 χρόνια. Στον κινητήρα θα πρέπει να μπει φρέσκο λάδι και αν η μοτοσυκλέτα είναι υγρόψυκτη, τότε το ψυκτικό υγρό πέρα από καινούριο, θα πρέπει να έχει διάρκεια ζωής 5 ετών και όχι τα φτηνά των 2 ετών. Κάνουμε πλήρες service στα φρένα με αλλαγή στα τσιμουχάκια όπου είναι δυνατόν. Κάποιοι συλλέκτες πανάκριβων ιστορικών οχημάτων δεν αδειάζουν τα ρεζερβουάρ από βενζίνη, αλλά τα γεμίζουν με αγωνιστική βενζίνη (σαν αυτή που χρησιμοποιήσαμε στη δυναμομέτρηση του H2R) η οποία κοστίζει βέβαια μια περιουσία, αλλά το ίδιο ακριβό θα είναι να καθαρίσεις όλο το σύστημα τροφοδοσίας αν η συμβατική βενζίνη γίνει σαν μέλι. Πάντως οι σταθεροποιητές έχουν αποδείξει πως κρατάνε σε καλή κατάσταση τη συμβατική βενζίνη πρατηρίου με αιθανόλη για περισσότερο από ένα χρόνο. Αν τώρα μιλάμε για πολύ παλιές μοτοσυκλέτες με καρμπυρατέρ -και ειδικά για δίχρονες- τότε το λύσιμο του συστήματος τροφοδοσίας και ο καθαρισμός του από καύσιμο είναι εύκολη δουλειά και θα σε σώσει από μεγάλους μπελάδες, όταν θα έρθει η ώρα να ξαναχρησιμοποιήσεις τη μοτοσυκλέτα σου.

Για τα ελαστικά, το καλύτερο που έχετε να κάνετε σε αυτή την περίπτωση είναι να βρείτε ένα ζευγάρι άχρηστα μεταχειρισμένα με 10-20 ευρώ ή τσάμπα και να τα βάλετε, αποθηκεύοντας τα καλά ελαστικά σας σε ξηρό, δροσερό περιβάλλον και μακριά από τον ήλιο. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε σκουριές, γδαρσίματα και γενικά σε γυμνές επιφάνειες μετάλλου. Βάλτε τα ειδικά σπρέι και υγρά για να τα προστατεύσετε από την οξείδωση και το ίδιο κάντε για τις πλαστικές και ελαστικές επιφάνειες. Επαναλαμβάνουμε: ΟΧΙ πετρελαιοειδή και οινοπνευματοειδή χημικά σε πλαστικά και λάστιχα.  

 

Tο μετά

Σε όλες τις περιπτώσεις, πριν την πρώτη βόλτα μετά από μια μεγάλης διάρκειας ακινητοποίηση της μοτοσυκλέτας μας, κάνουμε έναν γενικό και λεπτομερή έλεγχο για να βεβαιωθούμε πως είναι στην ίδια κατάσταση όπως την αφήσαμε. Γάτες, ποντίκια (κανονικά και ανθρωποειδή...) μπορεί να έχουν προκαλέσει κρυφές ζημιές (π.χ. σε καλώδια). Κάνουμε πρώτα μικρών αποστάσεων βόλτες, χωρίς να ζορίζουμε τη μοτοσυκλέτα και την τύχη μας. Ναι, μετά από την κλεισούρα θέλουμε να φύγουμε για εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, όμως αν κάτι έχει πάει στραβά, είναι καλύτερα να το μάθουμε κοντά στην περιοχή μας, που ξέρουμε με ποιον τρόπο θα βρούμε γρήγορα και εύκολα λύση, και όχι με 200km/h κάπου στην μέση του πουθενά.