Editorial 555 - Συνεργεία... Euro4

Από το

motomag

1/2/2016

H οδηγία 168/2013 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι δημοσιευμένη από το 2013, περιέχει πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, από τον ορισμό κάθε κατηγορίας δικύκλων, έως υποχρεώσεις κατασκευαστών, αντιπροσώπων και διανομέων. Ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι αφορά στην πρόσβαση σε πληροφορίες για την συντήρηση και επισκευή των δικύκλων, στα πλαίσια του υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά παροχής υπηρεσιών. Έτσι, ξεκινά μια νέα φάση στη σχέση αντιπροσωπειών και εξουσιοδοτημένων συνεργείων, σε σχέση με τους ανεξάρτητους φορείς (στον όρο αυτό περιλαμβάνονται και τα πιστοποιημένα από το κράτος ανεξάρτητα συνεργεία).

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Η νομοθεσία πλέον προβλέπει πως τα ανεξάρτητα συνεργεία μπορούν να έχουν πρόσβαση στο σύνολο της πληροφόρησης απ’ την οποία εξαρτάται η σωστή συντήρηση και επισκευή των δικύκλων, με το αντίστοιχο φυσικά τίμημα, όπως πληρώνουν και τα εξουσιοδοτημένα. Έτσι, τα ανεξάρτητα συνεργεία, εφόσον το επιλέξουν και πληρώσουν γι’ αυτό, θα έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό, διαγνωστικές μεθόδους, service manual και ό,τι άλλο περιγράφεται από την νομοθεσία, ακόμα και πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων του κάθε κατασκευαστή, όπου όχι μόνο θα βλέπουν το αρχείο συντήρησης της κάθε μοτοσυκλέτας, αλλά θα μπορούν να καταχωρήσουν και τις δικές τους εργασίες συντήρησης ή επισκευής.

Με άλλα λόγια, όποιο ανεξάρτητο πιστοποιημένο συνεργείο το επιθυμεί, και παράλληλα έχει τις δυνατότητες και τον εξοπλισμό, θα μπορεί να συνεργαστεί με την αντιπροσωπεία, πληρώνοντας φυσικά το "εύλογο και αναλογικό τέλος". Και ποιό είναι αυτό; "Ένα τέλος δεν είναι εύλογο ή αναλογικό όταν αποθαρρύνει την πρόσβαση", ορίζει η νομοθεσία. Πέρα όμως από το γράμμα, ας δούμε το πνεύμα του νόμου: Η λογική του είναι πως τα πάσης φύσεως οχήματα πρέπει να συντηρούνται επαρκώς ώστε να είναι ασφαλή και να μην ρυπαίνουν. Με βάση και τους κανόνες για τον υγιή ανταγωνισμό, δεν αποκλείεται η πρόσβαση των ανεξάρτητων συνεργείων ή φορέων στην πληροφόρηση, κι έτσι ελπίζουμε σε καλύτερο επίπεδο υπηρεσιών. Ας μην γελιόμαστε. Η εποχή που έφτανε να ξέρει κάποιος να αλλάζει λάδια σε παπί για να ανοίξει συνεργείο έχει περάσει. Οι σύγχρονες μοτοσυκλέτες απαιτούν τη χρήση διαγνωστικών μηχανημάτων και εξειδικευμένη γνώση για να συντηρηθούν και να επισκευαστούν. Δείτε σε τι επίπεδο έχουν περάσει τα αυτοκίνητα, όπου χρειάζεται να τα "μπριζώσεις" και να τα ενημερώσεις πως θα τους αλλάξεις υγρά φρένων, αλλιώς μουλαρώνουν και δεν πάνε πουθενά! Φρίκη για όποιον μπορεί να κάνει μόνος του την συντήρηση. Φρίκη επίσης νιώθω όταν διαβάζω για ένα καινούργιο μοντέλο αυτοκινήτου πως έχει 90, ναι ενενήντα, εγκεφαλάκια για κάθε λειτουργία που μπορείτε να φανταστείτε, τα οποία φυσικά και παθαίνουν τα εγκεφαλικά τους. Ευτυχώς, ο περιορισμένος χώρος των μοτοσυκλετών δεν αφήνει τέτοια περιθώρια, αλλά και πάλι, τα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης του κινητήρα με όλους τους αισθητήρες τους, συν τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά που κάνουν τις μοτοσυκλέτες από πιο ασφαλείς έως οδηγήσιμες, δεν αποκαλύπτουν τα μυστικά τους και τις βλάβες τους χωρίς τα αντίστοιχα διαγνωστικά. Κι όταν πάμε πια για επισκευή κινητήρα, πως γίνεται να ξέρει κάποιος μηχανικός τα πάντα γι’ αυτούς, χωρίς να έχει στην διάθεσή του και να μπορεί να διαβάσει το αντίστοιχο service manual; Δεν γίνεται.

Εύλογο είναι επίσης πως όσοι εκμεταλλεύονται αυτή την πληροφόρηση θα πρέπει να πληρώνουν, κι όχι να καρπώνονται δωρεάν την εργασία άλλων, για δικό τους όφελος. Μένει να δούμε πως θα επηρεάσουν αυτές οι αλλαγές την συντήρηση και επισκευή των μοτοσυκλετών στην Ελλάδα. Απ’ τη μεριά τους, οι αντιπροσωπείες και ειδικά εκείνες που ασχολούνται και με αυτοκίνητα, έχουν έτοιμη την μεθοδολογία. Σημαντικό είναι εδώ πως η νομοθεσία προβλέπει πως κάθε εταιρία πρέπει να αποδείξει πως όντως έχει διαθέσιμη όλη την πληροφόρηση, αλλιώς τα νέα της μοντέλα δεν μπορούν να βγάλουν έγκριση τύπου. Οι αντιπροσωπείες λοιπόν δεσμεύονται από τον νόμο. Τα ανεξάρτητα συνεργεία μπορούν να επιλέξουν αν τα συμφέρει να πληρώνουν, και με πόσες ή με ποιες εταιρίες θα θελήσουν να συνεργαστούν. Στην ουσία όμως, το αν θα διαδοθεί η συνεργασία ανεξάρτητων συνεργείων και εταιριών, εξαρτάται από το αν οι πελάτες των συνεργείων θα δεχτούν να την πληρώσουν. Κι αυτό ξεκινά πολύ πριν, από την ίδια την αγορά της μοτοσυκλέτας και τις παραδοχές που έχει κάνει ο ιδιοκτήτης της. Τις περισσότερες φορές, ο ιδιοκτήτης αρνείται να υπολογίσει το πραγματικό κόστος συντήρησης, ή δεν σκέφτεται πως πρέπει να το κάνει. Το πιο συνηθισμένο είναι να ελπίζει κανείς πως θα συντηρήσει την μοτοσυκλέτα του όσο πιο φτηνά γίνεται, κι αυτό να επιδιώκει. Σωστή συντήρηση μοτοσυκλέτας όμως δεν γίνεται τζάμπα, ούτε "φτηνά". Δεν μπορεί να ζητάς από τον επαγγελματία μηχανικό να συντηρήσει την μοτοσυκλέτα σου όπως προβλέπει ο κατασκευαστής της, χωρίς να πληρωθεί για την εργασία του και την επένδυση που έχει κάνει. Για να πειστεί κανείς γι’ αυτό, αρκεί να βρει τις εργασίες συντήρησης για την μοτοσυκλέτα του, ανάλογα με τα χιλιόμετρα που έχει φτάσει κάθε φορά. Αυτά χρειάζεται να γίνουν, ούτε περισσότερα, ούτε λιγότερα. Φυσικά, και τα συνεργεία, για να μην τρομάξει ο πελάτης και φύγει, δέχονται να κάνουν πολύ λιγότερες εργασίες από αυτές που προβλέπονται, ή στις χειρότερες περιπτώσεις, λένε πως κάνουν, αλλά δεν κάνουν τίποτα, αν η μοτοσυκλέτα δεν αντιμετωπίζει άμεσο πρόβλημα.

Σ’ έναν ιδανικό κόσμο, ο κάθε ένας από μας θα έκανε τον προϋπολογισμό του: Τόσο η μοτοσυκλέτα, τόσο η σωστή συντήρησή της, τόσο ο εξοπλισμός που χρειάζομαι, τόσο η ασφάλιση, το ΚΤΕΟ, τα αξεσουάρ που θέλω, το ο,τιδήποτε, και μετά θα είχε την απάντηση για το αν μπορεί να διαθέσει αυτά τα χρήματα. Τότε, όλοι θα ήταν ευτυχισμένοι, αντιπροσωπείες, ανεξάρτητα συνεργεία, έμποροι εξοπλισμού αναβάτη και αξεσουάρ μοτοσυκλετών. Σ’ αυτόν τον ιδανικό κόσμο, κάθε συνεργείο θα ήταν εξοπλισμένο με όλα τα ειδικά εργαλεία, τα διαγνωστικά και τα service manual των μοτοσυκλετών που θα αναλάμβανε να συντηρήσει, με προσωπικό που όχι μόνο θα εκπαιδευόταν και ενημερωνόταν συνεχώς, αλλά φυσικά θα ήξερε και πολύ καλά αγγλικά και μηχανική ορολογία για να μπορεί να το κάνει. Σ’ αυτά τα "όπως πρέπει" συνεργεία θα πήγαιναν και "όπως πρέπει" πελάτες, που θα ήξεραν εκ των προτέρων το κόστος συντήρησης της μοτοσυκλέτας τους και θα το πλήρωναν, έχοντας εμπιστοσύνη πως το συνεργείο θα κάνει όλες τις προβλεπόμενες εργασίες. Θεωρητικά, όλα τα εξουσιοδοτημένα συνεργεία θα έπρεπε να είναι έτσι, και πολύ θα ήθελαν να είναι και οι πελάτες τους έτσι. Δεν λέω πως δεν υπάρχουν, λέω πως και αυτού του τύπου τα συνεργεία και αυτού του τύπου οι πελάτες αποτελούν δυστυχώς τις εξαιρέσεις μέσα στο όλο σύστημα, αντί για τον κανόνα.

Με την αλλαγή της νομοθεσίας τα ανεξάρτητα συνεργεία έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν την ίδια γνώση και την πληροφορία που μπορούν να έχουν και τα εξειδικευμένα. Πόσοι θα θελήσουν να επωμισθούν το επιπλέον κόστος; Πόσοι μοτοσυκλετιστές μπορούν να πειστούν πως το κόστος συντήρησης της μοτοσυκλέτας τους δεν είναι αυτό που μέχρι τώρα ήθελαν να πιστεύουν (το ελάχιστο δυνατό), αλλά μεγαλύτερο; Και προσοχή, ούτε τα συνεργεία πρέπει να πέφτουν στην παγίδα του "δεν μου χρειάζονται εμένα διαγνωστικά και manual, ξέρω τι κάνω", ούτε οι ιδιοκτήτες μοτοσυκλετών στην αντίστοιχη που λέει "Έλα μωρέ, άλλαξέ μου λάδια, κι αν χαλάσει κάτι, τότε το φτιάχνουμε". Κι είναι πολύ πικρή η στιγμή που ανακαλύπτεις πως δεν έχεις την οικονομική δυνατότητα να συντηρήσεις την μοτοσυκλέτα σου.

Τελικά, μου φαίνεται πως τα συνεργεία είναι σαν τους πολιτικούς: Έχουμε αυτά που μας αξίζουν, γιατί εμείς καθορίζουμε τι είδους συνεργεία θα υπάρχουν και θα επιβιώνουν. Ο παραλληλισμός με τους πολιτικούς σταματά εδώ, γιατί το καλό συνεργείο πρέπει να το πληρώνεις, ενώ τον πολιτικό ποτέ.

Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από το κείμενο του κανονισμού. Το πλήρες κείμενο μπορείτε να το βρείτε αν κάνετε μια αναζήτηση για "EU regulation 168/2013". Υπάρχει φυσικά και στα ελληνικά.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ

Άρθρο 57, Υποχρεώσεις των κατασκευαστών

1. Οι κατασκευαστές παρέχουν απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες για την επισκευή και τη συντήρηση του οχήματος σε ανεξάρτητους φορείς μέσω δικτυακών τόπων χρησιμοποιώντας έναν τυποποιημένο μορφότυπο, ώστε αυτές να είναι εύκολα και γρήγορα προσβάσιμες. Ειδικότερα, η πρόσβαση αυτή παρέχεται με τρόπο που δεν συνεπάγεται διακρίσεις σε σχέση με την πρόσβαση που παρέχεται σε εξουσιοδοτημένους πωλητές και εξουσιοδοτημένα συνεργεία επισκευής.

2. Έως ότου η Επιτροπή εγκρίνει κοινό πρότυπο, οι πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 υποβάλλονται με συνεπή τρόπο που μπορούν να επεξεργαστούν χωρίς υπερβολικό κόπο οι ανεξάρτητοι φορείς. Οι κατασκευαστές θέτουν επίσης εκπαιδευτικό υλικό στη διάθεση των ανεξάρτητων φορέων καθώς και των εξουσιοδοτημένων πωλητών και συνεργείων επισκευής.

3. Οι πληροφορίες της παραγράφου 1 περιλαμβάνουν τουλάχιστον όλα τα ακόλουθα στοιχεία:

α)	αναμφισβήτητο αριθμό ταυτοποίησης του οχήματος·

β)	βιβλία τεχνικών ελέγχων και καρτέλες επιδιορθώσεων και συντήρησης καθώς και χρονοδιαγράμματα τεχνικών ελέγχων·

γ)	τεχνικά εγχειρίδια και δελτία τεχνικών ελέγχων·

δ)	πληροφορίες σχετικά με τα μηχανικά μέρη και διαγνωστικές πληροφορίες (π.χ. μέγιστες και ελάχιστες θεωρητικές τιμές για μετρήσεις)·

ε)	διαγράμματα ηλεκτρονικών καλωδιώσεων·

στ)	διαγνωστικούς κωδικούς προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών κωδικών του κατασκευαστή·

ζ)	τους αριθμούς ταυτοποίησης και επαλήθευσης βαθμονόμησης λογισμικού που ισχύουν για τον εκάστοτε τύπο οχήματος·

η)	πληροφορίες που αφορούν κατοχυρωμένα εργαλεία και εξαρτήματα και παραδίδονται μέσω αυτών·

θ)	πληροφορίες σχετικά με αρχεία δεδομένων και δεδομένα αμφίδρομης παρακολούθησης και δοκιμών·

ι)	μονάδες εργασίας.

5. Οι πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμες, εκτός από την περίοδο των εργασιών συντήρησης του συστήματος πληροφοριών.

6. Για την κατασκευή και συντήρηση ανταλλακτικών ή εξαρτημάτων συμβατών με το σύστημα OBD, καθώς και διαγνωστικών εργαλείων και εξοπλισμού δοκιμής, οι κατασκευαστές παρέχουν τις σχετικές πληροφορίες για το σύστημα OBD και την επισκευή και τη συντήρηση του οχήματος αδιακρίτως σε κάθε ενδιαφερόμενο κατασκευαστή ή επισκευαστή μηχανικού μέρους, διαγνωστικού εργαλείου ή εξοπλισμού δοκιμής.

8. Ο κατασκευαστής, όταν υποβάλλει αίτηση για έγκριση τύπου ΕΕ, παρέχει στην εγκρίνουσα αρχή στοιχεία που αποδεικνύουν τη συμμόρφωση με τον παρόντα κανονισμό όσον αφορά τις πληροφορίες που απαιτούνται στο παρόν άρθρο. Στην περίπτωση που οι πληροφορίες αυτές δεν είναι διαθέσιμες ή δεν συμφωνούν με τον παρόντα κανονισμό και τις κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις που εκδίδονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, κατά την αίτηση χορήγησης έγκρισης τύπου ΕΕ, ο κατασκευαστής τις παρέχει εντός έξι μηνών από την ημερομηνία της έγκρισης τύπου.

10. Οι κατασκευαστές δημοσιεύουν τις επακόλουθες τροποποιήσεις και συμπληρώσεις στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος στους δικτυακούς τόπους τους την ίδια χρονική στιγμή που τις θέτουν στη διάθεση των εξουσιοδοτημένων συνεργείων.

11. Όταν τηρούνται αρχεία επισκευών και συντήρησης του οχήματος σε κεντρική βάση δεδομένων του κατασκευαστή του οχήματος ή για λογαριασμό του, τα ανεξάρτητα συνεργεία επισκευής έχουν πρόσβαση δωρεάν στα εν λόγω αρχεία και μπορούν να καταχωρίζουν στοιχεία σχετικά με εργασίες επισκευής ή συντήρησης που έχουν εκτελέσει.

[...]

Άρθρο 59, Τέλη πρόσβασης σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος

1. Οι κατασκευαστές μπορούν να επιβάλλουν εύλογα και αναλογικά τέλη για την πρόσβαση στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Ένα τέλος δεν είναι εύλογο ή αναλογικό όταν αποθαρρύνει την πρόσβαση επειδή δεν λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός της χρήσης της πληροφορίας από τον ανεξάρτητο φορέα.

2. Οι κατασκευαστές καθιστούν διαθέσιμες τις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων σε ημερήσια, μηνιαία και ετήσια βάση, και τα τέλη πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές ποικίλλουν ανάλογα με τη διάρκεια των περιόδων για τις οποίες παρέχεται πρόσβαση."

https://bit.ly/MOTO_660

Editorial

editorial 537 - Τι ονειρεύεσαι;

Από τον

Βασίλη Καραχάλιο

31/7/2014

Είναι περίεργο που ένα ταξίδι το ονειρεύομαι πιο πολύ μετά παρά πριν; Ίσως γιατί μ’ ένα ταξίδι σου ανοίγει η όρεξη και για άλλα, ίσως γιατί μια εικόνα μόνο από το ταξίδι μπορεί να σου δώσει την αφορμή για πολλά ακόμα, όνειρα ή ταξίδια. Η εξόρμησή μας στην Ροδόπη, πίσω από τα σύνορα, έδωσε πλήθος τέτοιες εικόνες, έλυσε πολλές απορίες και δημιούργησε ακόμα περισσότερα όνειρα.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 εξερευνούσαμε με τους Λαρισαίους φίλους τα μέρη της "δικής μας" Ροδόπης. Ζόρικα τότε τα πράγματα, τα σύνορα σοβαρή υπόθεση, ο στρατός παντού, περιοχές ολόκληρες αποκλεισμένες. Για να μπεις στα Πομακοχώρια, πάνω από την Ξάνθη, χρειαζόταν έγγραφη άδεια από την ασφάλεια της πόλης σου, στην οποία αναφερόταν τα πάντα, από τα οχήματα έως και τα άτομα της παρέας. Στρατιωτικό φυλάκιο με μπάρα, στον κεντρικό δρόμο, τσεκάριζε τόσο τους τουρίστες όσο και τους ντόπιους, που ζούσαν σε ελεγχόμενη περιοχή, χωρίς ελεύθερη διακίνηση. Δεν γνωρίζω να υπήρχε αυτό το καθεστώς πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι συνεσταλμένοι, πάντα ευγενικοί, τα χωριά πεντακάθαρα, στις βρύσες πάντα κύπελλο για να πίνει αυτή η φιγούρα που μάλλον έχει εκλείψει πια, ο διαβάτης. Άλλος κόσμος.

Επειδή όμως πάντα μας τραβούσαν τα κενά του χάρτη, κολλήσαμε στην περιοχή που χοντρικά εκτείνεται από το Κάτω Νευροκόπι ως τα Πομακοχώρια, σ’ αυτά τα ατέλειωτα δάση της Ροδόπης με τα μυθικά ονόματα Καράντερε, Ζαγκραντένια, Λεπίδα, Τσάκαλος, Μπαρτάκοβα... Τα εξερευνήσαμε βήμα βήμα και ροδιά ροδιά, χωνόμασταν σε κάθε δρόμο όσο παρατημένος κι αν ήταν, μέχρι που βγαίναμε κάπου ή αναγκαζόμασταν να γυρίσουμε πίσω. Τότε, τα μηχανάκια της παρέας δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ετερόκλητα... Από Χουσκβάρνες Βέ Αρ τετρακόσα και Ταφ Έψιλον πέντε-δέκα, μέχρι Ιξάρ ιξακουσάρ για μένα, ως Μοντέζες Ήτα Εφτά δυόμισι και τρία-εξήντα, αλλά και Ιξιλάρ ένα-εικοσπέντε και Καέλ δυόμισι και Μεζέ Ιτιζέντ εκατό πενήντα, αλλά και Ιξελές πεντακόσια... Τέτοια τρέλα μας είχε πιάσει με το Καράντερε, που μια φορά ξεκίνησα δικάβαλος με δίχρονο Cagiva 125 Cruiser από Αθήνα, φορτωμένο με τα πάντα...

Εκεί πάνω μάθαμε πως όταν τα δρομάκια που καταλήγουν σε μικρό πλάτωμα "αναστροφής", τα σύνορα ήταν πάντα κοντά. Από το Ε/Φ Τσάκαλος, τότε που είχε ακόμα φαντάρους, πριν το αφήσουν να ρημάξει αντί να γίνει καταφύγιο ή κάτι χρήσιμο, βλέπαμε τις υπερυψωμένες σκοπιές των Βουλγάρων, κι αναρωτιόμασταν πως να είναι από την άλλη μεριά. Σύντομα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε πως τα σύνορα, παρά το χαντάκι και τα άσπρα κολωνάκια, ήταν απλά διακοσμητικά. Πώς να ελέγξεις τόσα βουνά, τόσα περάσματα; Βρίσκαμε μονοπάτια που ξεκινούσαν από το "Ελληνικό" και περνούσαν ακάθεκτα στο "Βουλγάρικο", όπως έκαναν χιλιάδες χρόνια τώρα. Συναντούσαμε τύπους που έξαλλοι μας απειλούσαν με καραμπίνες, γιατί φοβόντουσαν μήπως τους χαλάσουμε τις βρωμοδουλειές και τα λαθρεμπόριά τους... Βρίσκαμε καλύβες σε ξέφωτα κοντά στα σύνορα, με επιγραφές στα Βουλγάρικα στους τοίχους τους και τσοντοεφημερίδες στα κυριλλικά πεταμένες στο πάτωμά τους... Πετυχαίναμε Βούλγαρους φαντάρους να κόβουν βόλτες στο ελληνικό έδαφος, κι ακούγαμε ιστορίες για δεσμούς μεταξύ των πληθυσμών που κρατούσαν από πριν τα κλειστά σύνορα, από τότε που οι Σαρακατσαναίοι βόσκαγαν όλη την περιοχή και μετακινούνταν ελεύθερα και στις δύο χώρες. Αλλά ήρθε ο πόλεμος και μετά τον πόλεμο ήρθαν οι κολεκτίβες, και μια μέρα, αρχές δεκαετίας του ’50 φθινόπωρο, όπως κατέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι τα βουνά, ο Βουλγάρικος στρατός είχε μπλοκάρει τα περάσματα, τα καμιόνια έτοιμα, τα πρόβατα φορτώθηκαν όλα εκτός από πέντε για κάθε οικογένεια, η κάθοδος στην Ελλάδα απαγορεύτηκε. Τα σκυλιά, λένε οι ιστορίες, γύρισαν μόνα τους στα χειμαδιά.

Οι άνθρωποι σπάνιζαν εκεί πάνω, μόνο κάποιους δασεργάτες συναντούσαμε, αλλά από ζώα άλλο καλό. Ελάφια ακούγαμε, ζαρκάδια βλέπαμε, αετούς, αγριόγατους, ίχνη και σκατούλες από αρκούδες, τα πάντα όλα. Τα χωριά όμως που κάποτε υπήρχαν εκεί πάνω, σήμερα είναι μόνο κάτι σωροί από πέτρες, κάτι μάντρες, κάτι γεφύρια, ένα μονοπάτι. Κι όταν επιτέλους πέρασα τα σύνορα για να δω και την άλλη μεριά για πρώτη φορά, ήταν Φεβρουάριος κι είχε δυό μέτρα χιόνι, αλλά τα χωριά ήταν όλα ζωντανά, γεμάτα κόσμο, οι δρόμοι ανοιχτοί, χωριά στα 1350 μέτρα υψόμετρο κι ακόμα ψηλότερα, ξέρετε, από αυτά που στην Ελλάδα εγκαταλείπονται το χειμώνα από τους λιγοστούς κατοίκους τους.

Σήμερα που τα ταξίδια είναι πιο εύκολα και τα σύνορα πιο προσιτά, αφού Βουλγαρία πηγαίνεις μόνο με ταυτότητα και δεν υπάρχει πια το άγχος της φύλαξης των παραμεθόριων περιοχών από "κατασκόπους", μπορούμε να περιπλανηθούμε πίσω από τα σύνορα και να δούμε πώς μια γραμμή στο χάρτη αλλάζει τη ζωή των ανθρώπων. Είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα υπήρχαν πάρα πολλές διαβάσεις μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, όσο οι μετακινήσεις γινόταν με τα πόδια, κι όσο τα καραβάνια με τα αλογομούλαρα και τις καμήλες μετέφεραν εμπορεύματα. Ο πόλεμος τα άλλαξε όλα αυτά, τα ορεινά περάσματα επίσημα έκλεισαν, οι αμαξιτοί δρόμοι βλέπετε ελέγχονταν πολύ πιο εύκολα, τα καθεστώτα ήταν ενάντια στην επαφή και την διακίνηση, ανθρώπων, εμπορευμάτων, ιδεών...

Ένα πράγμα που ζήλεψα, απ’ αυτά που είδα στο ταξίδι μας, ήταν τα εκατοντάδες χιλιόμετρα σηματοδοτημένων μονοπατιών, που συνεχίζουν να θυμίζουν πως ήταν και πως είναι ακόμα, για όσους θέλουν να μετακινούνται με φυσικό τρόπο, οι δρόμοι σε ανθρώπινο μέτρο. Είσαι ας πούμε στο Smolyan, το παλιό Πασμακλή, και βλέπεις πινακίδες σήμανσης μονοπατιού για Gotse Delchev, το Άνω Νευροκόπι, που σε ευθεία γραμμή είναι 80 χιλιόμετρα μακριά. Όλη την περιοχή που περιηγηθήκαμε την διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση σηματοδοτημένα και μη μονοπάτια, και μερικά ήταν πολύ προκλητικά... Πολύ θα το ήθελα να περπατήσω από χωριό σε χωριό, παράλληλα με τα σύνορα, πολύ θα το ήθελα να κατασκηνώσω με την εντουροπαρέα μου στις όχθες της Siroka Poljana και να χάνομαι κάθε μέρα στα ατέλειωτα δάση. Βλέπαμε τα δρομάκια, βλέπαμε τα μονοπάτια, λίγο θέλαμε να ξεχάσουμε και MEGA TEST και φωτογραφήσεις και επιστροφή στην Αθήνα, και να μείνουμε εκεί πάνω παλεύοντας με τα θηρία.

Εντύπωση επίσης μου έκανε πως ΟΛΑ τα παραμεθόρια χωριά είχαν συγκοινωνία, με τα φοβερά βανάκια UAZ-452, που το παρατσούκλι τους λόγω σχήματος είναι "φρατζόλες". Και θεωρώ πολύ πιο οικο-λογική την χρήση του ίδιου τύπου αυτοκινήτου από το 1960 μέχρι σήμερα, με κάποιες λίγες βελτιώσεις. Όπως και οι μοτοσυκλέτες που χρησιμοποιούνται από τότε στα βουλγάρικα βουνά, οι ΙΖΗ Planeta 350, κι εξακολουθούν να φροντίζουν την μετακίνηση των κατόχων τους. Μπορεί τα UAZ να μην είναι ό,τι πιο σύγχρονο και άνετο και με εικοσιεφτά αερόσακους, αλλά υπάρχουν, εξακολουθούν να δουλεύουν και το κυριότερο, φροντίζουν για την συγκοινωνία των χωριών.

Κάτι άλλο που θα ονειρευόμουν και για την δική μου χώρα, και που ισχύει στην βουλγάρικη μεθόριο, είναι η πανταχού παρούσα δασική της υπηρεσία. Σ’ έναν τόπο με 90% δασοκάλυψη, καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό είναι αυτό. Φαίνεται βέβαια, από τα εγκαταλελειμμένα κτίρια στα βουνά, πως κάποτε η δασική τους υπηρεσία ήταν πολυπληθέστερη, αλλά ακόμα κι έτσι είχαν φύλαξη όλων των κεντρικών διασταυρώσεων, όπως και συνεχή παρουσία στους δασικούς δρόμους. Δασικός σταμάτησε, ενώ ήμασταν ήδη κατασκηνωμένοι σε ένα από τα πολλά κιόσκια-camp, και μας σύστησε να ανάβουμε φωτιά μόνο εκεί. Πραγματικά χαρήκαμε που έδειχναν τέτοιο ενδιαφέρον, πουθενά δεν είδαμε καμένα, πουθενά παλιά φωτιά πέρα από τα μέρη που επιτρέπεται. Ευτυχώς, σκεφτόμουν, που δεν μιλάω βουλγάρικα, γιατί, τι θα του έλεγα; Πως τα δάση της Ελλάδας τα έχει ρημάξει η λαθροϋλοτομία, ειδικά τα τελευταία χρόνια; Πως έφευγαν νταλίκες φορτωμένες λαθραία ξυλεία, ακόμα κι από νησιά όπως η κατακαμένη Κεφαλλονιά, και κανείς δεν νοιαζόταν;

Έβλεπα τα δικά τους ζωντανά ορεινά χωριά, κι ονειρευόμουν να μπορούσαν να ξαναγίνουν και τα δικά μας έτσι. Η συντριπτική πλειοψηφία των χωριών που είδαμε το καταφέρνουν αυτό χωρίς εισοδήματα από τον τουρισμό. Ένα σημείο κλειδί πρέπει να είναι ότι το κάθε σπίτι έχει τον κήπο του όπου καλλιεργεί τα λαχανικά του, συν κάποια οικόσιτα ζώα. Μπορεί στα δικά μας κυριλέ –τρομάρα μας- μάτια να μοιάζουν φτωχικά, και να είναι, υπάρχει όμως μια μεγάλη αξιοπρέπεια στην μερική, έστω, αυτάρκεια.

Παρατηρούσαμε πως πολλοί έκαναν εξορμήσεις στα δάση και μάζευαν μανιτάρια, βατόμουρα κι άλλα καλά του δάσους, τα οποία μαζί με την περίσσεια των λαχανικών θα συντηρηθούν για να φαγωθούν τον χειμώνα. Αλλά εμείς θέλουμε να είναι όλα αγοραστά, μάρκα τάδε, και επίσημα πια, να τρώμε μόνο μεταλλαγμένα της Monsanto. Ακούστε και τον Πούτιν σχετικά με τα μεταλλαγμένα, και συγκρίνετε τις απόψεις του με αυτές των Ελλήνων πολιτικών.

Θαυμάσαμε τις τεχνητές λίμνες τους, τέσσερις μεγάλες στην περιοχή που επισκεφτήκαμε, κι είδαμε πόσο τις χαίρονται τα Σαββατοκύριακα οι κάτοικοι των γύρω περιοχών. Κατασκηνώνουν στις όχθες τους, κάνουν καγιάκ, βόλτες με τις βάρκες τους, ρίχνουν κι ένα ξεγυρισμένο ψάρεμα για το φαγητό τους. Στις δικές μας, τα πάντα απαγορεύονται, γιατί δεν ανήκουν φαίνεται στο ελληνικό κράτος, αλλά στη ΔΕΗ ή κι εγώ δεν ξέρω σε ποιόν.

Ονειρεύομαι να μπορούσα να τριγυρίζω εκεί στην Ροδόπη πίσω απ’ τα σύνορα για μήνες, χρόνια... Με τα πόδια, με εντούρο, με on-off, με αυτοκίνητο, με UAZ και IZH και με τα κάρα των τσιγγάνων που συναντήσαμε. Να περπατήσω πάλι τα ξεχασμένα ορεινά περάσματα που ένωναν κάποτε τους τόπους, όταν δεν τους χώριζαν τα σύνορα και οι "αγορές", όπως το κάνουν σήμερα. Να μπορούσα να καταλάβω πως έχουν βιώσει αυτοί οι άνθρωποι τις δεκαετίες που πέρασαν, να καταλάβω γιατί αυτή η γιαγιά στη Mugla είχε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον να μας δείξει από που πάει το μονοπάτι για Trigrad, αυτό που περνάει από τα τσαΐρια με τις λιμνούλες, ψηλά στο βουνό. Να ζήσω για λίγο στο Trigrad, να βγω εντουράδα με τους ντόπιους, να καταλάβω και τι σημαίνει γι’ αυτούς ένα τζαμί και μια εκκλησία δίπλα δίπλα. Να μάθω την καταγωγή των κατοίκων του Gela, που δηλώνει γενέτειρα του Ορφέα, και που οι φωτογραφίες τους έξω από την Αγία Τριάδα θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι παλιές από τα δικά μας Βλαχοχώρια. Για να είναι από δω, ο Ορφέας μάλλον τσομπάνος θα ήταν, και θα έπαιζε την μουσική του όσο έβοσκε τα γελάδια του. Ή ξυλοκόπος, γιατί τι άλλο να κάνει κανείς εδώ; Ίσως κάποιες τέχνες που τώρα πια έχουν ξεχαστεί.

Τι καλύτερο; Λίγο λίγο τα όνειρά σου να γίνονται ταξίδια, βόλτες, παρέες, τοπία, άνθρωποι με τους οποίους δεν έχεις κοινή γλώσσα, αλλά εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε, κάπως την βρίσκεις την άκρη, αυτή την άκρη των αόρατων νημάτων που συνδέουν όλους τους Βαλκάνιους. Γειτονιά μας είναι, κι η μοτοσυκλέτα είναι ακόμα ένας τρόπος για να την γνωρίσουμε, και να κάνουμε ακόμα περισσότερα όνειρα πίνοντας με την παρέα μας μπύρα Kamenitza, σε κάποιο φιλόξενο κιόσκι της Ροδόπης. Και κάπου εκεί ίσως καταλάβουμε πως όταν ένας καβαλάρης με την μοτοσυκλέτα του συναντιέται στα οροπέδια του Sveti Petar με έναν καβαλάρη τσιγγάνο και χαιρετιούνται, έχουν περισσότερα κοινά να τους ενώνουν, παρά διαφορές που τους χωρίζουν.

https://bit.ly/MOTO_660